مصاحبه با دکتر محمد ابراهیم مداحی در رابطه با آینده و چشم‌اندازهای انستیتو
جناب دکتر مداحی، ضمن عرض سلام و تبریک به مناسب گشایش وب‌سایت انستیتو، خواهشمندم بفرمایید با توجه به پاندمی کرونا، وضعیت سلامت روان جامعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با سلام و تشکر، جامعه ما روزهای سخت و دشواری را در ١٤ ماه گذشته، به لحاظ شرایط روان‌شناختی تجربه کرده است. خوشبختانه با توجه به کشف واکسن کرونا و همکاری کشورهای جهان برای شکست این پاندمی خطرناک، امیدواریم به زودی شاهد از بین رفتن این بیماری و بازگشت جامعه به شرایط مطلوب باشیم. البته آنچه بیش از هرچیز نگران‌کننده است و موجب افزایش مرگ و میر شده، به تعبیر من، سندروم کرونا هراسی است، که می‌بایست برای آن فکری اساسی نمود. از جمله مشکلات دیگر، اضطراب، افسردگی و ناهنجاری‌های ارتباطی بعضاً در روابط خانوادگی است. دوران پساکرونا به لحاظ روان‌شناختی مسائل و مشکلات فراوانی را پدید خواهد آورد که انشاءالله در یک مصاحبه دیگر، به طور تخصصی به آن خواهم پرداخت.
با توجه به مسائل مختلف فرهنگی در ایران، آیا طرحواره درمانی می‌تواند رویکرد مناسبی برای مردم ما باشد؟
به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه و کسی که سال‌ها در روان‌شناسی ایران، فعالیت حرفه‌ای و صنفی انجام داده‌ام و سازمان‌ها و نهادهای مختلفی را تاسیس نموده‌ام، از جمله سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره، خانه روان‌شناسان، مشاوران و حرف یاورانه، عضو هیات مدیره سابق انجمن روان‌شناسی ایران، سایت خبری یاوران نیوز و همینطور انستیتو طرحواره درمانی ایران و سایر انستیتوها، که بیشتر هدف من نهادسازی در حرفه بوده است؛ هم به لحاظ علمی و هم ساختاری معتقد هستم که طرحواره درمانی به شکل عمیقی با فرهنگ ما همخوانی داشته و مناسب‌ترین رویکرد درمانی مرتبط با فرهنگ است. چرا که چرخه معیوب سبک‌های فرزندپروری منشا شکل‌گیری کلیه طرحواره‌های ناسازگار است که این قطعاً از فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌ها نشات می‌گیرد. این در حالی است که منابع غنی فرهنگ ایرانی – اسلامی ما می‌تواند نتایجی بهتر از این در ساختار تربیت کودکان داشته باشد. از آنجاییکه نظام تربیتی در اسلام نظام مادرسالاری است و بدین معنا است که ارکان تربیت مبتنی بر ساختارهای عاطفی (مهر و محبت) است، در نتیجه این نزدیکترین دیدگاه به طرحواره درمانی است. ایرانیان مردمانی مهربان، نوع‌دوست و جمع‌گرا هستند و این با “بخش دلبسته” طرحواره درمانی همخوان است، و از طرفی دیگر در مقابل ناکامی‌ها، سختی‌ها و دشمنی‌ها، بسیار تاب‌آور، توانمند و شجاعانه رفتار می‌کنند که این با “بخش جرات‌مند” در طرحواره درمانی نزدیکی دارد. یقیناً تاریخ مردمان این سرزمین شواهد زیادی در این خصوص ارائه می‌دهد.
آیا طرحواره درمانی در ایران فقط در انحصار انستیتو طرحواره درمانی است؟
خیر، همانطور که در روز افتتاحیه انستیتو طرحواره درمانی ایران (یازدهم مهر ١٣٩٨) در حضور معاون محترم انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی (ISST) دکتر پائول کاسیانیک و بیش از پانصد نفر از حضار، چندین بار تاکید گردید که انستیتو به هیچ عنوان به دنبال انحصارطلبی (مونوپولی) نیست و نخواهد بود، مجدداً تاکید می‌کنم که انستیتو به هر فرد یا گروهی که علاقه‌مند به همکاری باشد، خوش آمد گفته، و هیچگونه موانعی را سد راه کسانی که بخواهند شخصاً یا جمعاً به فعالیت بپردازند، ایجاد نخواهد کرد. در اینجا به دو موضوع می‌پردازم: اول اینکه ذات علم به هیچ عنوان شرایط انحصارپذیری و انحصار شدن ندارد، و دوم اینکه درگاه انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی بدون هیچ انحصاری به روی همگان باز است و به تبع آن، انستیتو طرحواره درمانی ایران نیز شبیه آن رفتار می‌کند. اما عدم انحصارگرایی انستیتو، به معنای نادیده گرفتن تمایز این انستیتو با سایر شخصیت‌های حقیقی و حقوقیِ همکار در حوزه طرحواره درمانی، نیست. این تمایز چیست؟ ما تنها نهادی هستیم که مجوز رسمی از نهاد حاکمیتی برای فعالیت در حوزه طرحواره درمانی داریم و همچنین، تعامل و همکاری ما به صورت رسمی با سایر انستیتو‌های جهان و در راس آن با انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی، با تاکید بر اهداف سه‌گانه (آموزش، پژوهش و درمان) با یک هم‌افزایی و استانداردهای علمی به‌روز جهانی را ارائه می‌دهیم.
آیا سایر اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان به طرحواره درمانی می‌توانند امکان رشد و پیشرفت را حتی خارج از انستیتو طرحواره درمانی ایران داشته باشند؟
بله قطعاً، با توجه به اینکه از سال ٢٠٠٨، انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی (ISST) تاسیس گردید و تاکنون کشورهای زیادی به این جامعه علمی پیوسته‌اند، انستیتو طرحواره درمانی ایران نیز تلاش دارد تا همسو با توسعه طرحواره درمانی در جهان، این رویکرد درمانی را در سراسر ایران گسترش دهد. لذا، از همه کسانی که به نوعی تمایل به همکاری با انستیتو دارند، دعوت به عمل می‌آید. همچنین، افرادی که قصد پیشرفت انفرادی دارند، می‌توانند مستقیما با ISST در تماس بوده و در دوره‌ها و کارگاه‌های آن شرکت نمایند. طبیعتاً با توجه به ارتباطات گسترده بین‌المللی انستیتو با بهترین متخصصان در سراسر جهان در طی سالیان گذشته، و تجربه و امکاناتی که در اختیار این موسسه قرار دارد، و همچنین، حل مشکلات زبانی با حضور بهترین مترجم‌ها و ایجاد اعتماد با طرفین خارجی برای انتقال بانکی، همه و همه، مسیر بسیار راحت با هزینه کمتر و کیفیت عالی، برای پیشرفت علمی علاقه‌مندان از طریق انستیتو وجود دارد. لازم به ذکر است، کادر هیات علمی این انستیتو، به عنوان یکی از قوی‌ترین گروه‌های طرحواره درمانی در دنیا، مرکب از بهترین متخصصان جهان، نظریه‌پردازان برجسته، سوپروایزرهای ارشد و با تجربه و نویسندگان کتب پرتیراژ طرحواره درمانی استف که علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به بخش اعضای هیات علمی در وب سایت انستیتو با این شخصیت‌های علمی آشنا شوند.
چه چالش‌هایی را پیش روی توسعه طرحواره درمانی در ایران می‌بینید؟
مهمترین چالش ما، حضور افراد غیرمتخصص که هیچگونه آموزشی ندیده‌اند و اکنون در فضای مجازی با معرفی خود به عنوان طرحواره درمانگر، مردم را فریب داده و مورد سواستفاده قرار می‌دهند است. این مساله باعث می‌شود که به اعتبار این رویکرد صدمه وارد شود، زیرا هرگونه خطا و صدمه‌ای که به مراجعین وارد شود، به اسم طرحواره درمانی نوشته می‌شود. همچنین، روان‌شناسان و مشاورانی که هنوز مراتب علمی/آموزشی خود را تکمیل نکرده‌اند، با رقابتی کاذب، اغراق‌آمیز و غیرضروری، تلاش می‌کنند که خود را با القاب و اسامی متنوع، مهم جلوه دهند، که این مساله در سال‌های گذشته افزایش عجیبی یافته است. به هر حال چالش‌های ما مجزا از چالش‌های روان‌شناسی در کشور نیست که اهم آن پایین بودن سهم بودجه سلامت روان در سبد هزینه خانوار، پایین بودن سواد سلامت روان جامعه، فقدان قوانین مناسب و کافی در این حوزه، فقدان نظام پوششی بیمه‌ای مناسب و ارائه خدمات موضوع‌بندی نشده و غیر حرفه‌ای است.
در این خصوص چه توصیه‌ای دارید؟
بسیار مهم است که دانشجویان در انتخاب اساتید طرحواره درمانی دقت لازم را داشته باشند. از نظر انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی (ISST)، استاد و سوپروایزر کسی است که دوره سطح یک (استاندارد)، سطح دو (پیشرفته) و سطح سه (سوپروایزری و مربی‌گری) را به اتمام رسانیده باشد و اتمام این سه دوره، بین چهار تا پنج سال زمان می‌برد. یعنی کسی که دارای مدرک دکتری روان‌شناسی، مشاوره و یا روانپزشکی است، برای رسیدن به آخرین مرتبه علمی در طرحواره درمانی (درجه سوپروایزری)، سال‌های زیادی را باید صرف مطالعه و یادگیری در حوزه طرحواره درمانی نماید. به طور کلی، روان‌درمانگری حرفه‌ای بسیار دشوار است، و برای درمانگر شدن با هر رویکردی، افراد سال‌های زیادی را صرف آموزش، پژوهش و یادگیری می‌کنند.
آیا علاقه‌مندان به طرحواره درمانی می‌توانند بدون مهاجرت به خارج از کشور و صرف هزینه‌های مالی سنگین، دوره‌های رسمی انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی (ISST) را در ایران بگذرانند؟
بله حتما، همانطور که مطلع هستید، از سال‌های قبل این فعالیت‌های آموزشی با کیفیت مشابه با کشورهای پیشرفته، در ایران شروع شده است. اولین دوره سطح یک (استاندارد) در سال ٢٠١٧ با حضور ٤٤ شرکت‌کننده و دومین دوره سطح یک (استاندارد) در سال ٢٠١٩ با حضور ٢٧ شرکت‌کننده، زیر نظر اساتید خارجی و داخلی طراز اول دنیا برگزار گردیده است. دوره سوم که قرار بود در سال ٢٠٢١ برگزار گردد، متاسفانه به علت پاندمی کرونا کنسل گردید که امیدواریم در آینده نزدیک شاهد برگزاری سومین دوره باشیم. همچنین، در حال حاضر پنج دانشجوی سطح دو (پیشرفته)، در حال سپری کردن دوره‌های آنلاین خود می‌باشند. یکی از اهداف اصلی تاسیس این انستیتو این است که خدمات طرحواره درمانی را آسان، ارزان و باکیفیت در دسترس همگان قرار دهد.
آیا انستیتو می‌تواند در انتخاب استاد و درمانگر به دانشجویان و مردم کمک نماید؟
بله صد در صد، در صورتیکه افراد بخواهند در مورد صلاحیت حرفه‌ای هر طرحواره درمانگری و مدارک آن درمانگر، از انستیتو استعلام بگیرند، حتما پرسنل ما آن‌ها را راهنمایی خواهند کرد. اگرچه در صورت تسلط به زبان انگلیسی هر شخصی می‌تواند مستقیماً استعلام خود را از انجمن بین‌المللی طرحواره درمانی (ISST) انجام دهد. لازم به ذکر است که داشتن شماره عضویت در ISST، که به سادگی با پرداخت پنجاه یورو برای هر روان‌شناس یا مشاوری میسر است، به معنای داشتن مدرک معتبر از ISST نمی‌باشد.
جناب دکتر مداحی، ممنون از وقتی که در اختیار من قرار دادید.
من هم از شما و خوانندگان گرامی متشکرم و برای همه عزیزان، خصوصاً در این ایام عزیز، آرزوی آرامش و تندرستی دارم.
کلیه حقوق برای انستیتو طرحواره درمانی محفوظ می باشد
طراحی و توسعه توسط محک انجام شده
